Κοινοποίηση

Κείμενο της Αντιδημάρχου Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας, Πρόνοιας και Αλληλεγγύης,
Ράνιας Νενεδάκη

«Η Φωνή του Παιδιού: Δικαιώματα, Συμμετοχή και Προκλήσεις σε έναν Μεταβαλλόμενο Κόσμο»

Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί μια κρίσιμη υπενθύμιση ότι τα παιδιά αποτελούν ένα ιδιαίτερα ευάλωτο κοινωνικό σύνολο, του οποίου τα δικαιώματα απαιτούν διαρκή επαναβεβαίωση και ενίσχυση.

Από την υπογραφή της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το 1989 και την υιοθέτησή της το 1992, η επιστημονική κοινότητα έχει αναπτύξει πληθώρα ερευνητικών προσεγγίσεων που αναδεικνύουν τη σημασία της κατοχύρωσης και της εφαρμογής αυτών των δικαιωμάτων. Η παιδική ηλικία δεν θεωρείται πλέον απλώς μια μεταβατική βιολογική φάση, αλλά ένα ξεχωριστό κοινωνικό και πολιτισμικό στάδιο, με έμφυτη αξία και δυναμικό, όπως τεκμηριώνεται στην κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας και στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία.

Ένα από τα θεμελιώδη δικαιώματα που αναγνωρίζονται διεθνώς είναι αυτό της επιβίωσης και της υγείας. Η σύγχρονη έρευνα στη δημόσια υγεία επιβεβαιώνει ότι η πρόσβαση σε ποιοτική ιατρική φροντίδα, εμβολιασμούς, επαρκή διατροφή και ασφαλές περιβάλλον αποτελεί βασικό πυλώνα για τη μείωση της παιδικής θνησιμότητας και των ανισοτήτων υγείας. Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες επηρεάζουν καθοριστικά την υγεία των παιδιών, με αποτέλεσμα η προστασία της υγείας τους να θεωρείται πλέον όχι μόνο ιατρικό, αλλά πρωτίστως κοινωνικό και δικαιωματικό ζήτημα, ενώ αποτελεί βασικό  κριτήριο για την πρόοδο και τη βιωσιμότητα μιας κοινωνίας.

Σημαντικό και αλληλένδετο με το δικαίωμα στην υγεία είναι το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η πρόσβαση σε ποιοτική, συμπεριληπτική και καθολική εκπαίδευση προάγει τη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Μια σειρά από μελέτες της UNESCO δείχνουν ότι τα παιδιά που εντάσσονται έγκαιρα σε υποστηρικτικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα αναπτύσσουν υψηλότερα επίπεδα δεξιοτήτων, αυτοεκτίμησης και κοινωνικής συμμετοχής, ενώ μειώνεται ο κίνδυνος περιθωριοποίησης. Στο πλαίσιο διεθνών ομιλιών για την εκπαίδευση, γίνεται ιδιαίτερη μνεία στη σημασία της καταπολέμησης των “μαθησιακών ανισοτήτων”, οι οποίες εντάθηκαν και εντείνονται καθημερινά  μετά από κοινωνικές, οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις, επηρεάζοντας δυσανάλογα τα  παιδιά από ευάλωτες ομάδες.

Εξίσου καίριο είναι το δικαίωμα των παιδιών στην προστασία από κάθε μορφή βίας, κακοποίησης και εκμετάλλευσης. Σύγχρονες μελέτες ψυχολογίας, κοινωνικής εργασίας και εγκληματολογίας δείχνουν ότι η έκθεση στη βία έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στη συναισθηματική ρύθμιση, τη σχολική επίδοση, την κοινωνική ένταξη και την ενήλικη ζωή των παιδιών. Ειδικοί τονίζουν την ανάγκη υιοθέτησης ενός πολυεπίπεδου συστήματος προστασίας που συνδυάζει πρόληψη, έγκαιρο εντοπισμό, υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης και ισχυρούς θεσμικούς μηχανισμούς. Η αυξανόμενη αναγνώριση των κινδύνων στον ψηφιακό χώρο, όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η παραβίαση προσωπικών δεδομένων και η έκθεση σε ακατάλληλο περιεχόμενο, έχει οδηγήσει σε νέες ερευνητικές προσεγγίσεις και στην ανάγκη διαμόρφωσης ενός συστήματος “ψηφιακών δικαιωμάτων του παιδιού”.

Τέλος, η σύγχρονη βιβλιογραφία αναδεικνύει το δικαίωμα των παιδιών στη συμμετοχή, την έκφραση και την ενεργητική ακρόαση της γνώμης τους. Τα παιδιά χρειάζεται να αναγνωρίζονται ως ενεργοί κοινωνικοί παράγοντες, ικανοί να συνεισφέρουν στη λήψη αποφάσεων που τα αφορούν. Η φωνή των παιδιών πρέπει να ενσωματώνεται όχι μόνο στις σχολικές κοινότητες, αλλά και σε πολιτικές διαδικασίες και ψηφιακά περιβάλλοντα που διαμορφώνουν την καθημερινή τους ζωή, γεγονός που ενισχύει την αυτοεκτίμηση, την υπευθυνότητα και τη δημοκρατική τους συνείδηση, ενώ προάγει την ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού, καθίσταται σαφές ότι η προστασία και η προώθηση των δικαιωμάτων του παιδιού απαιτούν συνεχή επαγρύπνηση, διεπιστημονική συνεργασία και ενεργή κοινωνική δέσμευση. Παρά την πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών, οι σύγχρονες προκλήσεις – όπως η κοινωνική ανισότητα, οι μεταναστευτικές ροές, οι υγειονομικές κρίσεις και οι ψηφιακοί κίνδυνοι – αναδεικνύουν την ανάγκη για πιο αποτελεσματικές πολιτικές και ολοκληρωμένα συστήματα υποστήριξης. Η επιστημονική γνώση, οι διεθνείς ομιλίες και οι θεσμικές πρωτοβουλίες συγκλίνουν στο ότι τα δικαιώματα του παιδιού δεν είναι δεδομένα· αποτελούν συλλογική ευθύνη και θεμέλιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της δημοκρατικής κοινωνίας. Η ενίσχυσή τους συνιστά επένδυση στο μέλλον, καθώς η ποιότητα της ζωής των παιδιών αντανακλά την ποιότητα και τον πολιτισμό των κοινωνιών που τα περιβάλλουν.

 

* Photo by note thanun on Unsplash